Đo lường có vai trò quan trọng trong đời sống, sản xuất, là xu thế tất yếu và là giải pháp quản lý nhằm tăng cường công tác đảm bảo chất lượng hàng hóa, sai số phép đo của phương tiện đo góp phần đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức, cá nhân; đảm bảo công bằng trong thương mại và bảo vệ môi trường, sức khỏe của con người, phát triển khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Bài viết sau sẽ giúp các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hiểu rõ hơn về các quy định của nhà nước về hoạt động đo lường và Đề án 996 cũng như kế hoạch của UBND tỉnh Lai Châu thực hiện hoạt động đo lường trên địa bàn tỉnh.
I. CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ ĐO LƯỜNG ĐANG CÒN HIỆU LỰC
– Luật đo lường số 04/2011-QH13 ngày 25/11/2011;
– Các Nghị định của Chính phủ gồm: Nghị định số 86/2012/NĐ-CP ngày 19/10/2012: Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật Đo lường; Nghị định số 105/2016/NĐ-CP ngày 01/07/2016: Quy định về điều kiện hoạt động của tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường; Nghị định số 119/2017/NĐ-CP ngày 01/11/2017: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa;
– Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành các Thông tư về đo lường như: Thông tư số 14/2013/TT-BKHCN ngày 12/07/2013: Quy định về đo lường đối với chuẩn quốc gia; Thông tư số 22/2013/TT-BKHCN ngày 26/9/2013: Quy định về quản lý đo lường trong kinh doanh vàng và chất lượng vàng trang sức, mỹ nghệ lưu thông trên thị trường; Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN ngày 26/09/2013: Quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2 và Thông tư số 07/2019/TT-BKHCN ngày 16/6/2017: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN ngày 26/9/2013 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2; Thông tư 24/2013/TT-BKHCN: Quy định hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành; Thông tư số 28/2013/TT-BKHCN ngày 17/12/2013: Quy định kiểm tra nhà nước về đo lường; Thông tư số 15/2015/TT-BKHCN ngày 25/8/2015: Quy định về đo lường, chất lượng trong kinh doanh xăng dầu.
Ngoài ra còn có nhiều văn bản quy định về hoạt động đo lường giúp đáp ứng được nhu cầu quản lý nhà nước về hoạt động đo lường trên địa bàn cả nước.
II. ĐỀ ÁN 996 VỀ “TĂNG CƯỜNG, ĐỔI MỚI HOẠT ĐỘNG ĐO LƯỜNG HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP VIỆT NAM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ GIAI ĐOẠN ĐẾN NĂM 2025, ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030”
Nhằm tăng cường hoạt động đo lường gắn với hoạt động của doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 996/QĐ-TTg ngày 10/8/2018 phê duyệt Đề án “Tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” (Gọi tắt Đề án 996). Với mục tiêu cụ thể: Phấn đấu đến năm 2025, sẽ phát triển hạ tầng đo lường quốc gia đáp ứng công nhận đủ 41 chuẩn đo lường quốc gia theo quy hoạch đã được phê duyệt; công nhận ít nhất 200 phép đo hiệu chuẩn được quốc tế thừa nhận trong khuôn khổ Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau toàn cầu về đo lường (CIPM-MRA); Thống nhất chung định hướng phát triển hạ tầng kỹ thuật đo lường từ cấp quốc gia đến cấp bộ ngành, địa phương; Phát triển được ít nhất 100 chất chuẩn, chuẩn đo lường, phương tiện đo các loại đáp ứng nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho doanh nghiệp; Bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ về đo lường ít nhất 10.000 cán bộ tham gia hoạt động đo lường; Triển khai Chương trình đảm bảo đo lường thông qua hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường và hoạt động xây dựng phương pháp đo cho ít nhất 50.000 doanh nghiệp bao gồm doanh nghiệp có vốn nhà nước và doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân; Triển khai áp dụng bộ tiêu chí quốc gia đánh giá các lĩnh vực đo lường ít nhất 1000 phòng thí nghiệm được công nhận trong cả nước cho các lĩnh vực đo lường.
Đến năm 2030 sẽ phát triển hạ tầng đo lường quốc gia đáp ứng công nhận ít nhất 300 phép đo hiệu chuẩn được quốc tế thừa nhận trong khuôn khổ Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau toàn cầu về đo lường (CIPM-MRA); phát triển ít nhất 250 chất chuẩn, chuẩn đo lường, phương tiện đo các loại đáp ứng nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho doanh nghiệp; Bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ về đo lường ít nhất 20.000 cán bộ tham gia hoạt động đo lường; Triển khai Chương trình đảm bảo đo lường thông qua hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường và hoạt động xây dựng phương pháp đo cho ít nhất 100.000 doanh nghiệp bao gồm doanh nghiệp có vốn nhà nước và doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân; Ap dụng bộ tiêu chí quốc gia đánh giá các lĩnh vực đo lường ít nhất 2.000 phòng thí nghiệm được công nhận trong cả nước cho các lĩnh vực đo lường để tăng cường hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý nhà nước về đo lường; thực hiện chuẩn hóa năng lực, hoạt động của các tổ chức kinh doanh dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường.
Triển khai Đề án, Bộ KH&CN đã phê duyệt Kế hoạch triển khai Đề án 996 về đo lường tại Quyết định số 82/QĐ-BKHCN ngày 16/01/2019; phê duyệt danh mục ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh trọng tâm cần tăng cường, đổi mới hoạt động đo lường đến 2025, định hướng đến 2030 tại Quyết định số 3807/QĐ-BKHCN 18/12/2019; Công bố TCVN 13187:2020 về tiêu chí quốc gia đánh giá các lĩnh vực đo lường tại QĐ số 2783/QĐ-BKHCN 13/10/2020; Ban hành Quyết định 510/QĐ-BKHCN ngày 17/3/2021 “Hướng dẫn xây dựng và triển khai thực hiện Chương trình đảm bảo đo lường tại doanh nghiệp”.
III. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CỦA TỈNH LAI CHÂU
Triển khai Đề án tại tỉnh Lai Châu, Sở Khoa học và Công nghệ đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 1689/KH-UBND ngày 15/8/2019 và giao Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chủ trì thực hiện. Kế hoạch đã đề ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2025như sau: Hỗ trợ và khuyến khích xã hội hóa được ít nhất 09 chuẩn đo lường, phương tiện đo các loại đáp ứng nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho doanh nghiệp; Bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ về đo lường cho ít nhất 100 lượt người tham gia hoạt động đo lường; Triển khai chương trình đảm bảo đo lường theo hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ thông qua hoạt kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo cho ít nhất 05 doanh nghiệp, tổ chức bao gồm doanh nghiệp có vốn nhà nước và doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân.
Đến năm 2030: Hỗ trợ và khuyến khích xã hội hóa được ít nhất 06 chuẩn đo lường, phương tiện đo các loại đáp ứng nhu cầu đảm bảo đo lường chính xác cho doanh nghiệp; Bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ về đo lường cho ít nhất 150 lượt người tham gia hoạt động đo lường; Triển khai chương trình đảm bảo đo lường theo hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ thông qua hoạt kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo cho ít nhất 10 doanh nghiệp, tổ chức bao gồm doanh nghiệp có vốn nhà nước và doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân; Triển khai áp dụng bộ tiêu chí quốc gia đánh giá các lĩnh vực đo lường ít nhất 01 phòng thí nghiệm được công nhận trên địa bàn tỉnh cho các lĩnh vực đo lường để tăng cường hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý nhà nước về đo lường, thực hiện chuẩn hóa năng lực, hoạt động của các tổ chức kinh doanh dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường.
Là cơ quan được giao nhiệm vụ chủ trì thực hiện kế hoạch, Sở KH&CN giao Chi cục Tiêu chuẩn ĐL-CL đã tích cực tham mưu, tổ chức thực hiện các nội dung của kế hoạch như đẩy mạnh công tác tuyên truyền về hoạt động đo lường; tập huấn, đào tạo cho doanh nghiệp; duy trì hệ thống chuẩn đo lường, đảm bảo độ chính xác và tính liên kết với chuẩn đo lường Việt Nam; tổ chức các cuộc thanh, kiểm tra hoạt động đo lường trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ doanh nghiệp đảm bảo chất lượng sản phẩm hàng hóa thông qua việc hỗ trợ cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn phương tiện đo, chuẩn đo lường. Trên địa bàn tỉnh Lai châu, Trung tâm Kiểm định và Phát triển KH&CN trực thuộc Sở Khoa học và Công nghệ là đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo được Tổng Cục tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng cấp giấy chứng nhận khả năng kiểm định đối với 18 lĩnh vực. Hàng năm Trung tâm thực hiện kiểm định trên 3.000 PTĐ giúp các doanh nghiệp, tổ chức cá nhân đảm bảo độ chính xác về đo lường và thanh toán, duy trì quá trình hoạt động và bảo vệ người tiêu dùng.
Tuy nhiên phần lớn doanh nghiệp chưa nhận thức cách đầy đủ và vai trò của đo lường, vì vậy hoạt động đo lường chỉ đáp ứng yêu cầu bắt buộc của quản lý nhà nước; Không được đầu tư tăng cường để góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa và hiệu quả sản xuất, kinh doanh; Đôi khi để xảy ra sự không phù hợp, gây tổn thất, lãng phí, thậm chí vi phạm pháp luật về đo lường. Chính vì vậy, việ triển khai Đề án 996 tại tỉnh Lai Châu là vô cùng cần thiết sẽ tạo sự đổi mới về hoạt động đo lường. Từ năm 2023, Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng sẽ thực hiện các nội dung như: Điều tra, khảo sát nhu cầu đảo bảo đo lường của các doanh nghiệp và tổ chức tập huấn, đào tạo nâng cao nghiệp vụ về đo lường cho cán bộ các cơ quan chuyên ngành và doanh nghiệp. Trong những năm tiếp theo Chi cục sẽ tiếp tục tham mưu cho Sở KH&CN, UBND tỉnh lựa chọn doanh nghiệp để xây dựng mô hình điểm thực hiện hỗ trợ theo nội dung của đề án 996.
